1632 – 1675

Johannes Vermeer heeft zijn hele leven in Delft gewoond. De meeste schilderijen van zijn hand spelen zich ook af in deze stad zoals het beroemde Gezicht op huizen in Delft, beter bekend als Het Straatje (ca. 1658).

Gezicht op Huizen in Delft (Het Straatje), ca. 1658, olieverf op doek, 53,3 x 44 x 9 cm. Collectie Rijksmuseum, Amsterdam

Vermeer is een meester van de Gouden Eeuw, maar rijkdom heeft hij zelf nooit gekend. Door de oorlog tussen Frankrijk en Nederland in 1672 stortte de kunstmarkt volledig in. Hij moest door hoge schulden met zijn hele gezin intrekken bij zijn schoonmoeder. Naast schilder was hij ook kunsthandelaar, dus werd hij dubbel getroffen. Het was gebruikelijk in die tijd dat kunstenaars ook andere beroepen hadden om geld te verdienen.

Tegenwoordig is Johannes Vermeer een van de beroemdste Nederlandse schilders uit de 17de eeuw, maar eeuwenlang was hij nauwelijks van betekenis. Het kleine oeuvre dat nu van hem bekend is, 35 schilderijen, werd deels lange tijd aan anderen toegeschreven. Pas in de jaren zeventig van de 19de eeuw werd hij herontdekt.

Vermeer is het meest bekend van zijn interieurstukken waarin een of enkele vrouwen met huishoudelijke werk bezig zijn of een brief lezen, zoals respectievelijk Het Melkmeisje (ca. 1660) en De Liefdesbrief (Ca. 1669), beide te zien in het Rijksmuseum en op bijzonder digitale wijze bij Remastered. Vaak spelen de taferelen zich in huis af en is er altijd een raam in de buurt. Vermeer speelde met lichtinval en gebruikte een beperkt aantal kleuren, zoals geel, blauw en loodwit. Dit waren dure pigmenten.

Het Melkmeisje, ca. 1660, olieverf op doek, 45,5 x 41 cm. Collectie Rijksmuseum, Amsterdam

De Liefdesbrief, ca. 1669, olieverf op doek, 44 x 38,5 cm. Collectie Rijksmuseum, Amsterdam

In de 17de eeuw had de Italiaanse kunstenaar Caravaggio (1571 – 1610) enorme invloed op schilders in Nederland. Ook Vermeer is hoogst waarschijnlijk door hem beïnvloed. Caravaggio is de meester van dramatisch lichtinval, het spelen met licht en donker. Is bij Caravaggio het licht Mediterraan warm, bij Vermeer is het juist het koele Noordelijke licht dat overheerst.