ca. 1525 – 1569

Van Pieter Bruegel de Oude is zijn geboortejaar en plaats niet met zekerheid te zeggen. Toen hij ongeveer 20 jaar oud was, ging hij in de leer bij Pieter Coecke van Aelst (1502-1550). Later trouwde hij zijn dochter met wie hij twee zonen kreeg die ook beroemde schilders werden.

Bruegel maakte een in die tijd bijna verplichte reis naar Italië om de Klassieke Oudheid en de grote Italiaanse meesters uit die tijd te bestuderen. Na zijn terugkeer vestigde hij zich in Antwerpen waar hij vrijwel direct beroemd werd met zijn etsen, gravures, tekeningen en landschapsschilderijen.

Pieter Bruegel de Oude schilderde bij voorkeur volkse taferelen en scènes uit het plattelandsleven, zoals De Boerenbruiloft (1567/68) die bijna iedereen kent van de placemats in de pannenkoekenhuizen. Het zijn sfeervolle alledaagse voorstellingen die hij met veel affiniteit neer zet.

Toch is Bruegel de Oude vooral wereldberoemd door twee werken die in REMASTERED een eerbetoon krijgen. Het gaat om de werken De Toren van Babel (ca. 1565) dat in Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam hangt, en De Triomf van de Dood (1562).

Pieter Bruegel de Oude, De Toren van Babel, ca. 1565, olieverf op paneel, 74,1 x 59,9 cm. Collectie Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam

Het Bijbelse verhaal van de toren van Babel speelt zich af in het land Sinear waar Nimrod de leider is. Hij geeft opdracht om de toren te bouwen om zijn hartewens dicht bij God te zijn in vervulling te laten gaan. God veroordeelt deze ambitie en bestraft de mens door hen allemaal een andere taal te laten spreken. Het is nu moeilijk om elkaar te begrijpen en de bouw van de toren vertraagt eindeloos. Het verhaal bevat een universele boodschap. Het gaat over de hoogmoed van de mens die blind vertrouwt op zijn eigen kunnen en op de onbegrensde mogelijkheden van techniek.

De toren van Babel is in de 16de eeuw, en voornamelijk in Antwerpen – waar Bruegel werkt – een populair thema. Antwerpen is een drukke havenstad, schepen komen uit alle windstreken en op straat zijn vele talen te horen.

Pieter Bruegel de Oude, De Triomf van de Dood, 1562, olieverf op paneel, 160 x 120 cm. Collectie Prado Museum, Madrid

Op het schilderij De Triomf van de Dood is de Bijbelse Dag des Oordeels aangebroken. Links staat een leger van geraamtes dat mensen verzamelt in een containerachtig gebouw. Rechts zie je een wagen vol schedels voortgetrokken door een uitgemergeld paard met daarop een geraamte dat een zandloper in zijn hand houdt. Menselijke verschrikkingen als moordlust, demonen en angsten overheersen de voorstelling. Niemand wordt gespaard van boer tot edelman, koning en kardinaal, ze gaan allemaal hun dood tegemoet.